امروزه موشک بعنوان توانی بازدارنده یکی از مؤلفه های قدرت در عرصه جهانی محسوب می شود. موشک ها با توجه به برد، قدرت تخریب، نوع کلاهک و سیستم هدایتی به گونه های مختلفی طبقه بندی می شوند که از
نمونه های پرکاربرد آنها می توان به موشک های کروز و بالستیک اشاره کرد. در حال حاضر موشک بعنوان سلاحی تاکتیکی و استراتژیک بوسیله قدرت های بزرگ منطقه ای و جهانی در تعاملات بین المللی مورد استفاده یا سوء استفاده قرار می گیرد.
از جنگ دوم جهانی که آلمان نازی اولین موشک عملیاتی جهان یعنی V-2 را به لندن شلیک کرد، رقابت تسلیحاتی وارد عصر جدیدی شد و بازیگری نوظهور اما قدرتمند پا به عرصه نهاد. گرچه V-2 های سنگین آلمانی از دقت کمی برخوردار بودند و تعداد قابل توجهی نیز توسط پدافند و نیروی هوایی بریتانیا ساقط گشت، اما قدرت های بزرگ به اهمیت این کالای استراتژیک پی برده و پس از اتمام جنگ به سرعت تحقیق و سرمایه گذاری در این زمینه را آغاز نمودند. یکی از کشورهای پیشرو در زمینه فناوری موشکی اتحاد جماهیر شوروی بود. این کشور در دوران جنگ سرد سرمایه گذاری فراوانی در این زمینه نمود و به پیشرفت های چشمگیری دست یافت.
شوروی سابق بعنوان اولین کشور فضایی جهان با تسلیح بلوک شرق و بویژه کشورهای اروپای شرقی به موشک های بالستیک از جمله سری اسکاد و راکت های فراگ در این زمینه دست بالا را نسبت به رقیب خود ایالات متحده و متحدان غربی آن داشت. حکومت ایران در دهه هفتاد میلادی و بر اساس پیمان سنتو تعدادی موشک زمین به زمین از شوروی دریافت کرد. اما با وقوع انقلاب اسلامی در سال 1979 میلادی و خروج مستشاران نظامی از ایران عملا موشک های دریافتی بی استفاده و دست نخورده باقی ماندند. با آغاز تهاجم عراق به جمهوری اسلامی در سال 1980 و به مدد پشتیبانی قوی شوروی از عراق و تجهیز این کشور به نمونه های پیشرفته اسکاد و فراگ-7 حملات موشکی به شهرهای ایران در سطح وسیعی انجام گرفت.
این دوران که به جنگ شهرها شهرت گرفت خسارات قابل توجهی به ایران وارد گردید. جمهوری اسلامی که تحت فشار افکار عمومی داخل برای پاسخگویی به حملات موشکی عراق به شهرها قرار داشت و با توجه به محدودیت های شدیدی که در تهیه سلاح در برابر آن وجود داشت، سعی کرد موشک های به جا مانده از دوران شاه را برای پرتاب آماده نماید. این اقدام ایران در وهله اول غیر ممکن می نمود و چندین تلاش نیز به شکست انجامید، اما در ادامه با اصابت موشک های پرتابی ایران به بانک مرکزی عراق در بغداد جهان به یکباره در بهتی عجیب فرو رفت. بعدها مشخص شد که مهندسان ایرانی با تکیه بر توانایی خود موفق به این مهم شده اند. در سال های پایانی جنگ جمهوری اسلامی با خرید نمونه های موشک اسکاد B از لیبی، سوریه و کره شمالی به توانایی موشکی محدودی دست یافت. پس از پایان جنگ ایران برای دستیابی به بازدارندگی و با در نظر گرفتن عامل مهم زمان و به منظور تضمین امنیت خود در برابر هر گونه تهدیدات منطقه ای و فرا منطقه ای در پرتو اوضاع جدید جهانی، به تکنولوژی موشک های بالستیک و توسعه آنها روی آورد.
جمهوری اسلامی تحت تحریم یکجانبه ای قرار دارد که از طرف غرب و خصوصا ایالات متحده بر آن تحمیل شده است. از این رو این کشور برای دستیابی به جنگنده های مدرن و بمب افکن های دور برد و بلند پرواز و تجهیزات آنها با محدودیت های شدیدی روبروست. از طرفی هزینه بازسازی و نوسازی نیروی هوایی ایران که در جنگ هشت ساله به شدت آسیب دیده و نزدیک 60 درصد از پرنده های خود را از دست داده، با توجه به تحریم هایی که جمهوری اسامی با آن روبروست، سخت و غیر ممکن می نماید. در مقام مقایسه هزینه موشکی مانند شهاب-3 با کلاهک 700 تا 1000 کیلوگرمی حدود هشت میلیون دلار تخمین زده می شود و در مقابل جنگنده ای مانند سوخو-30 با توانایی حمل 4000 کیلوگرم بمب و مهمات، بین 45 تا 60 میلیون دلار قیمت دارد که این غیر از هزینه نگهداری و قطعات یدکی و سرویس این جنگنده است.
از سویی هر چند که حملات هوایی دقیق تر و مطمئن تر هستند و مشکل خطیر طراحی کلاهک را ندارند، اما مشکلات نفوذ زیادی دارند. در مقابل موشک ها و بویژه موشک های بالستیک با سرعت بسیار زیاد خود بویژه در فاز نهایی عملا پدافند مؤثری در برابر آنها در حال حاضر وجود ندارد و این ضریب اطمینان آنها را بسیار افزایش می دهد. از دلایل انتخاب موشک های بالستیک توسط جمهوری اسلامی می توان به برد بالا و قابلیت استفاده در برابر تهدیدات فرا منطقه ای، دارا بودن عمق استراتژیک و ناتوانی دشمنان در رهگیری موشک های ایرانی در مرحله نخست پرتاب، توانایی حمل مقدار زیاد مهمات، توانایی تولید انبوه، دسترسی به کمکهای خارجی و عدم انحصار تکنولوژی این گونه موشک ها توسط غرب اشاره کرد.
فدراسیون روسیه،جمهوری خلق چین و کره شمالی بعنوان اصلی ترین شرکای ایران در زمینه موشکی
محسوب می شوند. ایرانی ها در اواخر دهه 80 میلادی موفق به مهندسی معکوس موشک روسی اسکاد بی(Scud-B) شدند که البته آزمایش های اولیه آن به شکست انجامید. در اوایل دهه 90 میلادی ایران موفق به آزمایش نمونه های بومی اسکاد بی و اسکاد سی که با نام شهاب-1 و شهاب-2 و با برد اولیه به ترتیب 350 و 550 کیلومتر در ایران شناخته می شوند، شد. دهه 90 با پیشرفت چشمگیر ایران در زمینه موشکی همراه بود. استعداد ایرانیها نه فقط در مهندسین آن بلکه در نیروهای اطلاعاتی و امنیتی آن باعث شده بود که برنامه موشکی جمهوری اسلامی با پشت سر گذاشتن موانع متعدد فنی، تکنولوژیکی، سیاسی و امنیتی به پیشرفت قابل توجهی دست یابد. ایران با توجه به عقب ماندگی که در این زمینه احساس می کرد و با توجه به تهدیدات فزاینده ایالات متحده و اسرائیل، بیش از پیش به فناوری موشک های بالستیک میان برد احساس نیاز می کرد. به همین دلیل رهبران جمهوری اسلامی به شدت از برنامه موشکی حمایت می کردند.
این پشتیبانی ها به همراه نبوغ مهندسان ایرانی، جمهوری اسلامی را در مدت زمان کمی به قدرتی با توان موشکی قابل توجهی تبدیل کرد و باعث تعجب حتی چین، روسیه و نیز پاکستان شد. ایرانیان در ادامه به مونتاژ اسکادها رضایت ندادند و به رغم اصرار شرکای خود بر ادامه همین روال تصمیم به طراحی بومی موشک و ارتقای توان خود برآمدند. برنامه شهاب-3 برآمده از همین تفکر است.
ادامه مطلب...
9570.jpg)
